Đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” luôn có trong lòng mỗi con người Việt Nam. Nếu như bàn thờ gia tiên là góc tâm linh trong mỗi gia đình thì từ đường hay nhà thờ họ chính là chốn tâm linh của cả một dòng họ. Đó là điểm tựa tinh thần của hiện tại và quá khứ, tạo phúc lành cho con cháu mai sau.
Để tìm hiểu về các yếu tố tín ngưỡng quan trọng trong việc xây dựng từ đường dòng họ chúng tôi đã có buổi trò chuyện phỏng vấn với ông Lê Thái Bình – chuyên gia văn hoá tín ngưỡng đồng thời là người sáng lập Nam Viên Zen Art – Đơn vị thiết kế, thi công, phục dựng nhà gỗ cổ truyền, từ đường dòng họ.
PV: Thưa ông, từ đường là nơi rất quan trọng đối với cả một dòng họ, là một nhà nghiên cứu văn hoá tín ngưỡng lại trực tiếp tham gia xây dựng các công trình tâm linh ông có thể chia sẻ một vài yếu tố tín ngưỡng quan trọng trong việc xây dựng từ đường?
Lê Thái Bình:
Từ xưa, mỗi dòng họ dù lớn dù nhỏ thường chọn những vị trí đắc địa nhất trong vùng đất họ tộc sinh sống để lập lên từ đường thờ tổ tiên. Đây là một tín ngưỡng về đạo thờ tổ tiên của Việt Nam có từ lâu đời. Người ta quan niệm rằng phúc đức do tổ tiên để lại có thể giúp con cháu vinh hiển phát triển. Nhà Từ đường trường tồn tượng trưng cho một dòng họ bền vững, lâu đời; nơi lưu giữ những giá trị vật chất, tinh thần to lớn như gia phả, văn tự cổ cùng những sắc phong, tượng thờ, những điển tích về dòng họ, những di vật của tổ tiên. Đây có thể được coi như một bảo tàng thu nhỏ của dòng họ.
Từ đường là nơi sinh hoạt chung của cả dòng họ về tín ngưỡng tâm linh vì lẽ đó yếu tố tín ngưỡng trong việc xây dựng từ đường đặc biệt quan trọng. Dựa theo quan niệm về phong thủy gỗ có tính lành, thuộc hệ mộc, tượng trưng cho sự sinh sôi, nảy nở và phát triển không ngừng vì thế người ta thường chọn chất liệu gỗ để xây dựng từ đường. Bên cạnh chất liệu, còn có những nghi lễ nhất thiết không thể bỏ qua.
- Việc đầu tiên trước khi bắt tay vào xây dựng thì gia chủ phải mượn thầy địa lý tìm mảnh đất tốt trong khu vực sinh sống để phân kim lập hướng rồi cắm đất xây dựng từ đường. Sau khi chọn được đất thì làm lẽ bố cáo với thần linh đất ấy và bố cáo với tổ tiên dòng họ để xin ngày lành tháng tốt khai sơn lập hướng phong thuỷ hay còn gọi là bắt đầu động thổ. Lưu ý 1 điểm vì từ đường là biểu tượng cho dòng họ chủ về âm phúc nên không thể lấy theo hướng thông thường hay sử dụng Bát Trạch mà phải sử dụng Hình Thế Loan Đầu kết hợp với Huyền Không Phi Tinh và một số phương pháp khác để tìm vị trí thích hợp cho từ đường.
- Sau khi chọn được ngày giờ phù hợp để khởi công động thổ thì chọn ra những vị có chức sắc cao nhất trong dòng họ để tiến hành khởi công động thổ, khi lập đàn tế lễ xong thì 5 người đứng ở 5 phương vị do thầy chọn sẵn để tiến hành động thổ. Tuy nhiên đây là 1 phương pháp cổ ít còn được phổ biến ngày nay.
- Khi tiến hành chọn ngày tốt để động thổ xong thì việc lựa chọn nguyên vật liệu để xây dựng từ đường cũng được khẩn trương tiến hành. Ngoài chất lượng gỗ thì cần xem xét các yếu tố phong thủy như tránh những cây gỗ có mắt mọc ngược, những cây gỗ có hình thái mang sát khí cao. Sau khi chọn vật liệu, gia đình và người thợ cả thi công nhà gỗ sẽ tiến hành lễ phạt mộc. Sau khi làm lễ phạt mộc xong có thể bắt tay vào thi công xây dựng công trình, một công trình có thể kéo dài từ 3, 4 tháng đến hằng năm tuỳ thuộc vào quy mô xây dựng.
- Sau lễ phạt mộc và tiến hành xây dựng công trình thì bước quan trọng tiếp theo là nghi lễ thượng lương cất nóc. Ngày thượng lương được chọn phải là ngày đại cát đại lợi trong tháng. Trước khi thượng lương người thầy phải làm phép tống thần mộc và hô lên những câu thần chú để chúc phúc cho gia chủ và xua đuổi tà ma ví dụ như: “Thiên nhất sinh thuỷ, địa nhất sinh hoả, địa lục thành chi, đãng hoả viên chi, khoặc khứ trừ mộc tinh cố khí, phục thi thượng lương, chi hậu y cầm, vinh quy cấp như trường sinh vạn tiệp, hạo hạo hi hi đại đế luật lệnh.” Ngoài ra, theo ước nguyện của dòng họ mong muốn con cháu phát phúc đỗ đạt công danh thì người có chức sắc nhất trong dòng họ thường treo 1 quyển sách và bút tại cột nóc cho đến khi khánh thành từ đường thì bỏ xuống. Trong việc này còn rất nhiều những tập tục văn hoá sẽ được các thầy hướng dẫn khi làm lễ.
- Sau cùng là ngày khánh thành nhập trạch an vị lô nhang bài vị tổ tiên điền hoàn long mạch sau khi đã hoàn tất công trình.
PV: Theo ông nếu bỏ qua một trong các nghi lễ hoặc chi tiết như ông vừa nêu thì có ảnh hưởng gì không? Ví dụ như gia tộc đó đã có một mảnh đất chung định sẵn để xây từ đường rồi thì các bước tiếp theo nên làm thế nào? Việc chọn ngày, làm lễ dòng họ có thể tự làm không?
Lê Thái Bình:
Các cụ xưa đã dạy “Có thờ có thiêng có kiêng có lành” nhất là đối với các công trình tâm linh như từ đường, nhà thờ họ.
Đối với một số họ tộc đã chỉ định sẵn mảnh đất để xây dựng từ đường thì cần xem hình thế đất ấy mạnh yếu ra sao để lên phương án khắc phục. Trước hết phải đo đạc khảo sát thế cục đất, hướng nào có sơn hướng nào có thuỷ; huyệt tốt và huyệt xấu của lô đất có hay không, nằm ở vị trí nào, liệu vị trí đó có phù hợp khi xây dựng nhà thờ hay không; sinh khí ở khu đất này ra sao, liệu khí của khu đất có đang trong thời kỳ sinh vượng tử tuyệt hay không; gió thổi từ phương nào, liệu có bị cản trở hay che khuất nguồn sáng không .v.v.
Trên thực tế những kiêng kỵ trong phong thuỷ có rất nhiều, trong tình thế này tốt nhất nên mời thầy phong thuỷ đến xem đất và kết hợp với đơn vị thiết kế, thi công đưa ra phương án khắc phục những thế đất chưa được hài hoà như nâng nền, chuyển hướng hay làm hồ cá, hòn non bộ….
Về việc xem ngày hiện nay có không dưới 10 cách xem ngày, mỗi cách xem lại dùng cho một lĩnh vực khác nhau. Người xem ngày và tiến hành làm lễ nên là các Thầy giỏi, am hiểu cả về phong thuỷ, lá số tứ trụ cũng như các tập tục tín ngưỡng tâm linh để thực hiện những nghi lễ quan trọng này.
PV: Cảm ơn ông về những kiến thức vô cùng hữu ích!
| Trên đây là 1 số yếu tố phong thuỷ và tâm linh cần thiết cho việc xây dựng từ đường. Quý bạn đọc có nhu cầu tư vấn xây dựng từ đường, nhà thờ họ vui lòng liên hệ đội ngũ tư vấn của Nam Viên Zen Art – Hotline: 037 989 1288 NAM VIÊN ZEN ART:
Trụ sở chính Nam Viên Phủ: Tiên Phương – Chương Mỹ – Hà Nội Địa chỉ văn phòng miền Bắc: Biệt thự Số 06A – Licogi 13 – 164 Khuất Duy Tiến – Thanh Xuân – Hà Nội. Địa chỉ văn phòng miền Nam: 275/8 Lý Thường Kiệt – Phường 15 – Quận 11 – TP Hồ Chí Minh Địa chỉ xưởng gỗ: Xóm Đông – Đông Trúc – Thạch Thất – Hà Nội Địa chỉ xưởng đá mỹ nghệ: Đường đài Loan – Tân Dưỡng 1 – Ninh Vân – Hoa Lư – Ninh Bình Địa chỉ xưởng sản xuất nội thất đồ thờ: Làng nghề Sơn Đồng – Hà Nội Đia chỉ xưởng sản xuất nội thất đồ gỗ xưa và nay: Đồng Kị – Từ Sơn – Bắc Ninh Hotline: 037 989 1288 Website: www.namvienzenart.vn Facebook: https://www.facebook.com/namvienzenart |
|---|
